Pazarkapı Mahallesi’nde Tevfik Sokak üzerinde, Kalkanoğlu Caddesi ile Şehit Halil Karagöz, Haşim ve Tevfik sokaklarının çevrelediği ada içinde yer alan konak, 19. yüzyıl sonlarında inşa edilmiştir. Bahçeli, üç katlı ve iç sofalı plan tipindedir. Son yıllarda okul binasına dönüştürülen yapı, özgün iç mekân kurgusunu kısmen kaybetmiş olsa da cephe düzeni ve dış mimarisi korunmuştur.
Haritada Bul
Trabzon’un Pazarkapı Mahallesi’nde, Tevfik Sokak üzerinde yer alan bu yapı; Kalkanoğlu Caddesi, Şehit Halil Karagöz Sokak, Haşim Sokak ve Tevfik Sokak tarafından çevrelenen ada içerisinde konumlanmaktadır. Yapının bahçe duvarına bitişik konumda yer alan İskenderpaşa Çeşmesi II’nin dört yüzlü oluşu, bu alanın geçmişte bir meydan olduğunu ve konağın da bu meydan çevresine inşa edildiğini göstermektedir.
19. yüzyılın son çeyreğinde inşa edildiği anlaşılan konak, günümüzde Zehra Kitapçıoğlu Anaokulu olarak kullanılmakta olup, bu işlev değişikliği nedeniyle iç mekânda bazı özgün elemanlar kaybolmuştur. Yapı, kareye yakın dikdörtgen plan üzerine inşa edilmiş olup, kâgir ve yığma sistemle yapılmıştır. Bahçeli, üç katlı ve iç sofalı plan şeması dönemin konut mimarisiyle uyum göstermektedir.
Güney yönünde yer alan ana giriş kapısından bahçeye girilmekte, batı cephede ise servis girişi bulunmaktadır. Girişten ulaşılan iç sofa, yapının dikey sirkülasyonunun merkezidir. Sofa içindeki orta sahanlıklı iki kollu düz ahşap merdiven batı yönünde yer almakta, merdivenin iki yanında odalar sıralanmaktadır. Zemin katta görülen plan düzeni, cumba çıkması dışında üst katlarda tekrar edilmektedir.
Yapının güney cephesi, geleneksel Trabzon evlerinde sıkça rastlanan şekilde çıkmalı ön cephe olarak tasarlanmıştır. Bu çıkma, yapı yüksekliği boyunca devam ettirilmiş ve çatı katında üçgen alınlıkla sonlandırılmıştır. Diğer cepheler sade tutulmuş, sadece pencere açıklıkları ile hareketlendirilmiştir. Bu pencereler, 19. yüzyıl sonu konut mimarisinin yalın fakat işlevsel biçimini yansıtmaktadır.
Kat yükseklikleri 3,50 metre olup, yapı iç mekânda ferah bir kullanım alanı sunmaktadır. Odaların tavanları çıtakâri tekniğiyle yapılmış ahşap düz tavanlarla örtülmüştür. Yapının çatı örtüsü kırma çatı şeklinde olup, kiremit kaplamalıdır.
Bugün okul işleviyle kullanılan yapı, iç mekânda bazı müdahalelere uğramış olsa da dış cephesi, yapı formu ve çıkmalı ön cephe düzenlemesi ile dönemin mimari karakterini yansıtmaya devam etmektedir.