Yapının Bahçe Girişi ve Çeşme
Ziya Komut Evi Planı (Kaynak: Trabzon Kent İçi Kültür Varlıkları Envanteri)
Pazarkapı Mahallesi’nde, Kahramanmaraş Caddesi ile Mehmet Avni Sokak kesişiminde, Kundupoğlu Konağı’nın güneyinde yer alan Ziya Komut Evi, bahçe giriş kapısı üzerindeki kitabesine göre 1311 H/1893 M yılında yaptırılmıştır. Bahçeli, iki katlı ve iç sofalı ev, geleneksel sokak dokusunu koruyan nadir örneklerdendir. Kâgir yığma usulde inşa edilen yapı günümüzde kullanılmamakta, ahşap elemanlarında deformasyonlar görülmektedir.
Haritada Bul
Pazarkapı Mahallesi’nde, Kahramanmaraş Caddesi ile Mehmet Avni Sokak’ın batı yakasında, Kundupoğlu Konağı’nın güney tarafında yer alan Ziya Komut Evi, bu çevredeki geleneksel sokak dokusunu koruyan önemli yapılardan biridir. Bahçe giriş kapısı üzerindeki kitabeye göre yapı, 1311 H/1893 M yılında inşa edilmiştir. Bahçeli, iki katlı ve iç sofalı plan tipine sahip olan ev, kâgir tarzda ve yığma usulle yapılmıştır.
Yapı, bahçe içinde kuzey-güney doğrultusunda uzanan dikdörtgen bir alan üzerine kurulmuştur. Bu ev, aynı sokakta bulunan daha erken tarihli konaklardan farklı olarak, 19. yüzyılın ikinci yarısında şekillenen Trabzon evi plan tipini yansıtır. Ön cephesinde, düzgün çokgen formunda dışa taşkın bir giriş çıkması yer almakta, bu çıkma yapının ana aksını kısmen bozarak cepheye dinamizm kazandırmaktadır. Bu plan kurgusu, özellikle 19. yüzyılın son çeyreğinde Trabzon’daki sivil mimaride karakteristik bir özellik hâlini almıştır.
Ana giriş kapısıyla ulaşılan iç sofa ve her iki yanına dizilen odalardan oluşan düzen, hem zemin katta hem de üst katta aynı biçimde tekrarlanmıştır. Yapının çatısı kırma çatı olup kiremitle örtülüdür. Giriş çıkmasının üzerinde yer alan üçgen alınlık, cepheyi kademeli biçimde bölerek hareketlendirmiştir. Geniş boyutlu pencereler, kalın ahşap sövelerle çevrelenmiş olup kat silmeleri ve saçak kornişleriyle birlikte cephenin monoton görünümünü kırmaktadır.
Günümüzde kullanılmayan yapı, özellikle ahşap yapı elemanlarında görülen bozulmalar ve deformasyonlarla dikkat çekmektedir. Yine de, geç Osmanlı dönemi Trabzon konut mimarisinin önemli bir temsilcisi olarak değerlendirilmektedir.
