Ortahisar Mahallesi’nde, Şehit Refik Cesur Caddesi’nin batısında yer alan Askerî Rüştiye Mektebi, 1869’dan önce kurulan bir eğitim kurumudur. Günümüzdeki taş mektep binası 1890 yılında inşa edilmiş, Cumhuriyet Döneminde ise çeşitli onarımlar geçirmiştir. Başlangıçta Askerî Rüştiye olarak kurulan yapı, zamanla Gazipaşa Ortaokulu, ilkokulu ve son olarak özel eğitim uygulama okuluna dönüştürülmüştür.

Ortahisar Mahallesi’nde, Şehit Refik Cesur Caddesi’nin batısında yer alan mektebin, 1869 yılından önce kurulduğu arşiv belgelerinden anlaşılmaktadır. İlk kurulduğu yerin neresi olduğu kesin olarak tespit edilememekle birlikte, büyük bir Trabzon evinin kiralanarak mektep olarak kullanıldığı tahmin edilmektedir. 1305 H./1888-89 tarihli Trabzon Salnamesinde mektebin adı, öğrenci sayısı ve okutulan dersler yer almaktadır. Aynı belgede, Askerî Rüştiye içerisinde bir de Hayriye Mekteb-i İbtidaîyesi’nin bulunduğu bilgisine ulaşılmaktadır. Bu iki mektepte toplam 459 öğrencinin bulunduğu belirtilmiştir. Bu verilere göre, mektep binasının günümüzdeki yerinde 1888-89 yıllarında yapılmış olduğu ve Cumhuriyet Döneminde de önemli onarımlar geçirdiği anlaşılmaktadır.

Askerî Rüştiye olarak kurulan bu eğitim yapısı, zamanla Trabzon Erkek Rüştiyesi, Gazipaşa Ortaokulu, Gazipaşa İlkokulu ve son olarak da Gazipaşa Özel Eğitim Uygulama Okulu adlarıyla hizmet vermeye devam etmiştir.

Yukarıhisar’ın kuzeybatısından Ortahisar’a uzanan alanda, doğu-batı doğrultusunda uzanan dikdörtgen planlı bir alan üzerine kurulmuştur. İki katlı ve beşik çatı ile örtülü olan esas yapı, doğuya bakan ana giriş cephesi ile dikkat çeker. Bu girişin önünde, üst kattaki balkonu taşıyan dört sütunlu bir portiko düzenlemesi yer almaktadır. Ayrıca kuzey ve batı yönlerine açılan ikişer kapısı daha bulunmaktadır. Ana girişten girildiğinde uzun bir koridora ulaşılır ve bu koridorun her iki yanında odalar sıralanmıştır. Alt katta bu odalardan bazıları idare, arşiv ve hizmet alanları olarak, diğerleri ise sınıf olarak kullanılmıştır. Üst katta da aynı plan tekrarlanmıştır.

Kesme ve moloz taş malzeme ile yığma usulünde inşa edilen mektebin çatısı kırma çatı tipindedir ve kiremit ile kaplanmıştır. Dışa taşkın söveli, dikdörtgen ve yuvarlak kemerli pencereler, II. Abdülhamid Dönemi yapılarının mimari karakterini taşımaktadır.

Günümüzde, ana giriş kapısı dışında mektep binası büyük oranda yenilenmiş; hem cephe düzeni hem de iç mekân düzenlemeleri bakımından özgünlüğünü büyük ölçüde yitirmiştir.