İskenderpaşa Mahallesinde, İskele Caddesi üzerinde bulunan çeşme, üzerindeki kitabesine göre 1309 H/1891 M yılında II. Abdulhamid tarafından yaptırılmıştır. Su haznesiz, düz satıhlı, kitabeli, üç lüleli ve su tekneli çeşmenin oturmalıkları yoktur. Yatay dikdörtgen biçimli çeşme, sütunlarla ayrılmış üç bölümden müteşekkildir. Trabzon’da bulunan çeşmelerin en büyüğü olan yapı, tamamen kesme taş malzeme ve itinalı bir işçilik ile yapılmıştır.
Haritada Bul
İskenderpaşa Mahallesinde, İskele Caddesi (Şehit İbrahim Karaoğlanoğlu Caddesi) üzerinde, sahile inen yolun güneyinde bulunan çeşme, üzerindeki kitabesine göre 1309 H/1891 M yılında II. Abdulhamid tarafından yaptırılmıştır. Su haznesiz, kemersiz-düz satıhlı, kitabeli, su tekneli ve üç lüleli çeşmenin oturmalıkları yoktur. Yatay dikdörtgen biçimli çeşme, sütunlarla ayrılmış üç bölümden müteşekkildir. Eğimli bir araziye yapılan çeşmenin günümüzde yol kotunun yükselmesi neticesinde bir kısmı asfalt altında kalan taş kaidesi, zemini teraziye almak için farklı yükseltidedir. 5.45x2.60 m boyutlarıyla oldukça büyük bir kütleye sahip olan çeşme, kademeli düz saçakla tamamlanmıştır. Gövde kısmı aşağıdan yukarıya doğru daralan ve kompozit sütun başlıklarına sahip yivli sütunlarla üç bölüme ayrılmıştır.
Saçak ve kaidedeki profilli silmeler ile lüle aynalıkları ve tekne yüzlerindeki bitkisel bezemeler, çeşmenin batılılaşma dönemi üslubunu yansıtan uygulamalarıdır. Dolamadal ve kırımlar ile birlikte işlenen bu akantus motiflerinin uçlarındaki goncagüller ise Türk-İslam motif zenginliğinin birer üyesi olarak yerlerini almışlardır. Kitabenin her iki yanında “S” biçimli akantus yapraklarının uçlarında da sarkıt halde goncagül motifleri işlenmiştir. II. Abdulhamid Han’ın tuğrasının da bulunduğu kitabe taşı, bir sıra halindeki meander motifine oturtulmuştur. Sütun başlıkları ve sütun kaidelerindeki akantus yapraklı bitkisel bezeme günümüzde kısmen tahrip olsa da etkiselliğini göstermektedir. Su teknesinin ön yüzünde kare panolar içerisinde ise dolamadal ve sitilize bitkilerle çevrili yine bitkisel baş tacı felekleri ile çelenk motifleri işlenmiştir.
Trabzon’da bulunan çeşmelerin en büyüğü olan yapı, tamamen kesme taş malzeme ve itinalı bir işçilik ile yapılmıştır.
Kitabe:
Çeşmenin orta bölümü üst hizasında, 1x0.40 m boyutlarında yatay dikdörtgen biçimli kitabelik boştur. Saçağın üzerinde tuğralı olarak bulunan kitabenin bu çeşmeye ait olduğu düşünülmektedir. Gümrük binalarında muhafaza edilirken çeşmeye ait olduğu anlaşılıp günümüzdeki yerine koyulmuştur. 80 x 70 m ölçülerindeki mermer kitabeliğin her iki yanındaki taş süslemeler çeşmenin malzeme ve süslemesi ile uyuşmaktadır.
Okunuşu:
Hân Abdü’l-Hamid bin Abdü’l-Mecîd el-muzaffer dâima el-Gâzî. 1309
Anlamı:
El Gazi ve daima muzaffer Abdülmecid oğlu Abdülhamid Han. 1309 Hicri/1891Miladi