Kalcıoğlu Konağı, Gülbaharhatun Mahallesi'nde, kendi adıyla anılan Kalcıoğlu Sokak üzerinde yer almaktadır. Bahçe giriş kapısı üzerindeki kitabesine göre 1320 H/1902 M yılında inşa edilmiştir. Konut olarak yapılan yapı, zaman içerisinde farklı işlevler için kullanılmıştır. Neoklasik üslupta ve nitelikli taş işçiliği ile inşa edilen konak üç katlıdır. Günümüzde konut işlevi ile kullanılmakta olup varisler tarafından bölünerek bağımsız bölümlere ayrılmıştır. Yapılan değişiklikler sonucunda iç mekânda önemli bozulmalar olmuş, buna karşın özellikle dış cepheleri bakımından genel mimari karakterini korumuştur.
Haritada Bul
Gülbaharhatun Mahallesi'nde, kendi adıyla anılan sokak üzerinde, Devlet Tiyatroları Trabzon Şubesi'nin kuzey tarafında yer almaktadır. Bahçe giriş kapısı üzerindeki kitabesine göre 1320 H/1902 M yılında inşa edilmiştir. Bahçeli, üç katlı ve iç sofalı plan tipinde, kesme ve moloz taş malzeme ile yığma usulünde inşa edilmiştir. Konağın konut işlevinden farklı amaçlar ile de kullanıldığı anlaşılmaktadır. Bir dönem devlet tarafından kiralanarak askeri yapı olarak kullanılmış, bir dönem okul olarak kullanılmış, başka bir dönem ise apart otel benzeri bir işlev ile değerlendirilmiştir. Günümüzde Kalcıoğlu ailesi ve kiracılar tarafından ikametgâh olarak kullanılmaya devam etmektedir.
Kalcızade Mehmet Bey adına kayıtlı olan konak, esas olarak bir ailenin ikamet edeceği bir plan düzenine sahip iken varisler tarafından bölünerek bağımsız bölümlere ayrılmıştır. Konağın bölünmesi sırasında eksik kalan kısımların eklenmesi ve bazı bölünmelerin kaldırılması sonucunda iç mekânda önemli bozulmalar olmuştur. Bu süreçte konağın katlarına bağımsız bölümleri ayıran eklemeler yapılmış, döşemeleri yükseltilmiş, özel girişler açılmış ve kat içerisinde yeni bölümler için gerekli mekanlar oluşturulmuştur. Buna rağmen konak, özellikle dış cepheleri bakımından, ilk dönemlerden günümüze genel mimari karakterini koruyarak ulaşabilmiştir.
Kuzey-güney düzlemde, dikdörtgen bir alan üzerine oturan Kalcıoğlu Konağı, bahçe içerisinde zemin katı dükkanlar üst katları ise ikametgâh için planlanmış, Trabzon’un geç dönem büyük konaklarındandır. Konağın ana girişi, bahçe kapısı ile erişilen güney ve batı cephelerindendir. Ancak doğudaki iki dükkanın arasından da bir giriş kapısı açılmıştır. Zemin kat; doğu cephe ortasındaki kapı ile varılan giriş holü, holün güneyinde aşhane, aşhanenin doğusunda kiler/depo, holün iki yanında dükkanlar yer almaktadır. Katın güneybatı köşesi ise her üç kapıdan da erişilen döner merdivenin bulunduğu merdiven dairesi, merdivenin batısındaki dar uzun kısım da hela ve lavabo olarak tasarlanmıştır. Üst katlar ise merdiven dairesinin doğu yanındaki iç sofadan dağılan odalar ile merdivenin batısındaki ıslak zeminli mekânlardan oluşmaktadır. İç sofanın doğusunda ve kuzeyinde ikişer oda ile tamamlanan üst katlar birbirinin tekrarı tasarımındadır. Teras katı ise doğu batı uzantılı ve Anadolu’da karnıyarık olarak tanımlanan, ortada bir sofa ile iki yanındaki odalardan oluşan bir kurgu göstermektedir.
Kalcıoğlu Konağı’nın dış cepheleri, yapıldığı Neoklasik üslubun özelliklerini yansıtır unsurlar ile oldukça başarılı bir düzenlemeye sahiptir. Yığma usulünde yapılan konağın taşıyıcı payeler üzerine kurulmuş gibi vurgulanması, özellikle zemin katın ana cephe belirleyicisi durumundadır. Katları ayıran kademeli ve belirginleştirilmiş yatay silmeler, pencereler ve saçak kornişi ile üçgen alınlıklar cephelerin plastik etkisini artırmaktadır.
Kalcıoğlu Konağı, en yakın benzeri Hacı Rüştü Konağı’ndan (1901) başka, cephe taşıyıcı paye sistemi ve kat silmeleri ile pencere düzeni bakımından Nemlioğlu Konağı (1874), üst kat ikametgâh planı ile de eski Vali Konağı/Sanat Evi (1902), profilli taş pencere söveleri ve yüzeysel plasterler ve açıklıkları bakımından; İl kültür Turizm Müdürlüğü Binası (1889), Gazeteciler Cemiyeti Binası (1891), Başbakanlık Basın Yayın Enformasyon Müdürlüğü Binası (1899), eski İş Bankası Binası (1902), Tiyatro Müdürlüğü Binası (1863) gibi birçok kent içi sivil ve ticari yapı ile benzeşmektedir. Çarşı, Kemerkaya ve Pazarkapı Mahalleleri gibi alanlarda, özellikle Kunduracılar ve Semerciler Caddesi ile Uzun Sokak boyunca inşa edilen Neoklasik üsluplu benzer ticari ve sivil yapılar, İstanbul Karaköy, Beyoğlu, Galata ve Beşiktaş ile İzmir Buca, Konak, Bornova gibi semtlerin yapıları ile kıyaslanabilecek bir mimari anlayış sunmaktadır.