Nemlizade Konağı, Gazipaşa Mahallesinde kendi adıyla anılan sokakta yer almaktadır. Konağın yapımı Nemlioğlu Hacı Ahmet tarafından 1874 yılında haremlik konağının tamamlanması ile başlamıştır. Nemlizade Şükrü Bey tarafından 1892 yılında da selamlık konağı yaptırılmıştır. Dönemin Avrupa mimarisinin izlerini taşıyan konak, bodrum üzerine üç katlı olarak inşa edilmiştir. Ana duvarlar taş, iç bölmeler bağdadi ve ahşap, çatı ise kiremittir. Yeniden işlevlendirmeler neticesinde bazı değişiklikler görmüş olmasına rağmen konak, günümüze ihtişamlı kütle yapısını koruyarak gelebilmiştir.   

Gazipaşa Mahallesi’nde kendi adıyla anılan sokakta yer alan konağın yapımı Nemlioğlu Hacı Ahmet tarafından 1874 yılında haremlik konağının tamamlanması ile başlamıştır. Nemlizade Şükrü Bey tarafından 1892 yılında da selamlık konağı yaptırılmıştır. Dönemin Avrupa mimarisinin izlerini taşıyan konak, bodrum üzerine üç katlı olarak inşa edilmiştir. Ana duvarlar taş, iç bölmeler bağdadi ve ahşap, çatı ise kiremittir.

Zaman içerisinde farklı işlevlerle kullanılan Nemlizade Konağı, Birinci Dünya Savaşı yıllarında Hükûmet Konağı Ek Binası olarak değerlendirilmiş, muhacirlik döneminden sonra tekrar Nemlizade ailesine ikametgâh olmuştur. 1945 yılında aile dağılmış ve konak da terk edilmiştir. Bu tarihten sonra Tekel Deposu olarak kullanılmış, 1963 yılında mülkiyeti Millî Eğitim Bakanlığı’na devrolunmuş ve Fatih Eğitim Enstitüsü olarak işlevlendirilmiştir. 1963-1979 yılları arasında Fatih Eğitim Enstitüsü olarak kullanılan yapı 17 Eylül 1979 yılında Trabzon İktisadi Ticari İlimler Akademisi adı ile eğitim-öğretim işlevini devam ettirmiştir. Daha sonra Olgunlaşma Enstitüsü ve Kız Meslek Lisesi olarak hizmet vermiştir. 2005 yılında boşaltılan konak, 2011 yılında restorasyona alınmış ve  konağın üzerine ek bir kat ilave edilmiştir. 

Zengin mimari özelliklere sahip konağın ana duvar bölmeleri taş, iç bölmeleri bağdadi ve ahşaptır. Eğimli çatı ile örtülmüş ve kiremitle kaplanmıştır. Çatısında girişlerin bulunduğu kısımlar ile cumbaların üzerlerine denk gelen bölümler üçgen alınlıklarla tamamlanarak bir yandan bu bölümlere su akıntısı engellenmiş diğer yandan da konağın kütlesel etkiselliği artırılmıştır. Konağın kuzeydoğusunda yer alan müştemilat binası, 1892 yılında Şükrü Bey tarafından yaptırılmıştır. 

Oldukça büyük düzgün dikdörtgen bir alana (30x8 m) oturan Nemlizade Konağı, ortada simetri çizgisini oluşturan giriş aksı kuzey ve güneyinde tam simetri esasına göre yapılmış haremlik ve selamlık bölümlerinden oluşan iki oylumlu bir plan üzerine inşa edilmiştir. Batı yöne bakan ana giriş kapısı selamlık oylumuna, doğu yöne bakan giriş kapısı da haremlik oylumuna aittir. Bu giriş kapılarından başka kuzey ve güneyde de servis kapıları bulunmaktadır. Konağın ortasındaki kabul salonuna her iki kapıdan da erişilmektedir. Kabul salonunun güney tarafındaki oylum haremlik, kuzey taraftaki oylum ise selamlık bölümü olarak tasarlanmıştır. Kabul salonuna açılan her iki oylumun düzenlenişi de, kapalı mekân dağılımı dışında aynıdır. Kuzey güney doğrultulu iç sofanın doğu ve batısına yerleştirilen bağımsız mekânlardan ibaret olan bu oylumlar, diğer katlarda da devam ettirilmiştir. İç sofanın doğusuda döner merdiven holü, ıslak zeminli mekân, ve köşe oda; batısında ise köşedeki daha büyük yan yana iki oda bulunmaktadır. Harem oylumunun batıya bakan bölümünde yer alan odalar arasında geçiş sağlayan kapılar vardır. Döner merdiven holünün duvarlarında yarım yuvarlak çiçeklik/kandillik nişleri bulunmaktadır.  

Haremliğin üst katında zeminden farklı olarak iç sofanın güney kısmına cumba eklenmiştir. Yapının son katı,  sonradan yapılan müdahalelerin izlerini taşımaktadır. Zemin kattaki kabul salonunu karşılayan ana sofa bu katta ortadan kaldırılmış ve kuzey-güney yönlü uzun bir koridor elde edilmiştir. Okul işlevi nedeniyle yapılan bu değişiklik konağın esas yapısını bu katta bozmuştur. 

Konağın cephelerinde kesme taş işçiliğinin estetik uygulamaları görülmektedir. Giriş kapıları etrafında ki sütunlarda, cumba altlarındaki konsollarda, kat silmelerinde, pencere sövelerinde işlenen taş plastik yapının hareketli cephelerini güzelleştirmiştir. Ahşap kapı kanatları ve tavanlardaki süslemeler ise konağın iç mekânını daha ahenkli kılmaktadır. Yapının içerisinde salon ve odalarda Kütahya çinilerinden yapılmış panolar bulunmaktadır. Bu çinili panoların hakim rengi mavi ve tonlarıdır. Kobalt mavisinin açık ve koyu tonları ağırlıklı olmak üzere kırmızı, yeşil, firuze ve sarı rengin kullanıldığı bu çini panoların desen konturları siyah renkle çekilmiştir. Kare ölçülü çinilerin dizimi ile elde edilen bu kompozisyonlarda bitkisel ve geometrik motiflerden oluşan süslemeler maharetli işçilik ile işlenmiştir. Karpuz’un da belirttiği gibi bu çini süslemenin belli bir program dahilinde yapılmadığı hatta çinilerin yapıya özel sipariş olmadığı anlaşılmaktadır. 

Osmanlı Dönemi’nde inşa edilmiş olan yapı, Trabzon’daki gösterişli ve büyük boyutlu konaklardan birisidir. Yeniden işlevlendirmeler neticesinde bazı değişiklikler görmüş olmasına rağmen konak, günümüze ihtişamlı kütle yapısını koruyarak gelebilmiştir.   

Söylence:

Aslen Azerbaycan kökenli olan Nemlizade ailesi çok eski zamanlarda Trabzon’a yerleşmiştir. Samsun, Trabzon ve İstanbul (Kadıköy) olmak üzere üç büyük şehirde ticaret yapmışlardır. Rivayete göre Londra Ticaret Odası’nda kayıtları bulunmaktadır. Trabzon’da birden fazla konakları bulunan ailenin yaptırdığı cami, köprü ve diğer vakıf eserleri de mevcuttur. Nemlizade ailesinin ilk temsilcisi Nemlioğlu Hacı Ahmed Efendi’nin de mezarı Tavanlı cami kabristanında bulunmaktadır. Caminin bahçesinde bulunan kabri kuzey cephesinin giriş kapısının sağında yer alır. 190 cm boyunda ve 105 cm yüksekliğinde olan dairesel mermer üzerine hatla yazılı olan kitabeye sahip mezarın, mermer sadukası ve ayak şahidesi vardır.  15 Kasım 1891 tarihinde ölen Nemlizade Hacı Ahmed Efendi’nin kitabesini Trabzonlu şairlerden Çizmecizade Hoca Hüseyin yazmıştır. Dönemin en zengin ailelerinden biri olan Nemlizadeler, rivayete göre Trabzon-Samsun demiryolu yapılırken 10 bin altın bağış yapmışlardır. Ancak Atatürk’ün ölümüyle birlikte Samsun Çarşamba’ya kadar gelen yol iptal edilmiştir. Değirmende, Maçka-Mataracı köprülerinin yapımını ve Subaşı köyünden su getirilmesini sağlamışlardır. Türkiye’nin önde gelen Hariyye tüccarı olan Hacı Ahmed Efendi, Trabzon ve Türkiye’de Hariyye Tüccarlarını bir teşkilat olarak kurmuştur. Geçmişte Ortadoğu ve Avrupa’da da ticaret yapan Nemlizadeler hem yurt içinde hem de yurt dışında tanınmıştır. Mevcut kaynaklardan alınan bilgilere göre 1870 yılı Salnamesinde kurucu ve ortakların isimleri olan birisi kolektif diğeri anonim iki kuruluşun ortakları içinde bugüne kadar hayatlarını devam ettirenlerin başında Nemlizadeler gelmektedir.  Zaman içinde çeşitli sebeplerden dağılan ailenin, torunları günümüzde İstanbul’da yaşamaktadır.