St. Savas Mağara Kilisesi, Günümüzde Esentepe (Arafilboy) Mahallesi sınırları içerisinde kalmaktadır. Boztepe’nin kuzeydoğu kısmında sahil düzlüğü ile dağın eğimi arasında yer almaktadır. Geniş bir alanda etrafı çevrili dört şapel yapısından oluşan yapının, Kapadokya Bölgesi kiliselerine benzer şekilde tamamı kayaya oymadır. Helenistik Dönem Mithra Kültü’ne kadar götürülen bu mağara şapelleri içerisinde 14. yüzyılda yapılmış freskler dikkat çekmektedirler.
Haritada Bul
Günümüzde Esentepe (Arafilboy) Mahallesi sınırları içerisinde kalan yapı, Boztepe’nin kuzeydoğu kısmında sahil düzlüğü ile dağın eğimi arasında yer almaktadır. Geniş bir alanda etrafı çevrili dört şapel yapısından oluşan yapının, Kapadokya Bölgesi kiliselerine benzer şekilde tamamı kayaya oymadır. Birçok araştırmacı mağaraların ilk başta Mithra mezarları olarak oyulduğunu ileri sürmektedir. Aziz Sabbas ve Aziz Onouphrios’a ithaf edilen tapınma alanlarının Erken Hıristiyanlık dönemlerinin manastır geleneği ile ilgilerinin olduğu savı da akla yatkındır. Erken Hıristiyanlıkta inziva yerleri olarak benzer yapılanmaya gidildiği bilinen bir gerçektir. Kilise, 7 metre yüksekliğinde ve 12 metre genişliğindeki oldukça büyük bir kaya çıkıntısına oyulmuştur. Burada bağımsız iki ayrı oyma şapel mevcuttur. Birinci şapelin düzgün yuvarlak olmayan oyma apsis girintisinin hemen önündeki naos taban kotundan yükseltilmiş bema bölümünde üç litürjik niş, sunak masası ve altar mevcuttur. Diğerinin üst kısmında asılı biçimde erişimi daha güç olan bu şapelin Aziz Sabbas’ın katholikonu olduğu düşünülmektedir. Birinci şapelin kuzeyinde ve alt kısmında yer alan diğer şapel ise daha küçük boyutlu ve birinci şapelden daha ayrıntısız bir yapıya sahiptir. Aziz Sabbas’ın katholikonu duvarlarında iki kat halinde fresko uygulaması katmanı tespit edilmiştir. Alt katman fresko taban sıva harcına saman katılarak tutturuculuğu artırılmış üst katman ise daha sert kıvamlı harç içermektedir. Kalan izlerinden anlaşıldığı üzere, 12 bayram siklusundan sahnelerin işlendiği freskolar, 13,14 ve 15. yüzyılın başlarına tarihlendirilmektedir.