Çarşı Mahallesi
Dönemi: 18.YY/Osmanlı
Ada/Parsel: 159/2

Alaca Han, Çarşı Mahallesi'nde, kendi adı verilen sokak üzerinde, Bedesten alanında yer almaktadır. Araştırmacılar tarafından dahil olduğu vakfiyeye dayandırılarak 15. yüzyıla tarihlendirilse de, mevcut yapısı ile 18. yüzyılda yapılmış olmalıdır. Osmanlı şehir içi hanlarının plan özelliklerini gösteren yapı; açık avlulu, çok katlı şehir içi han plan tipinde, kesme taş malzeme ile yığma usulünde inşa edilmiştir.

Haritada Bul

Çarşı Mahallesi’nde, kendi adı verilen sokak üzerinde Bedesten alanında yer alan Alacahan, her ne kadar araştırmacılar tarafından dahil olduğu vakfiyeye dayandırılarak 15. yüzyıla tarihlendirilse de mevcut yapısı ile 18. yüzyılda yapılmış olmalıdır. Osmanlı şehir içi hanlarının plan özelliklerini gösteren yapı; açık avlulu, çok katlı şehir içi han plan tipinde, kesme taş malzeme ile yığma usulünde inşa edilmiştir. 

Dikdörtgen bir alan üzerine oturtulan Alacahan, doğu ve batı yöndeki karşılıklı iki giriş kapısı ile girilen zemin kat üzerine iki katlı olarak yapılmıştır. Eyvan türündeki bu kapılardan doğu girişi direk avluya bağlanırken batı girişinden revaklara ulaşılır. Revaklar zemin katta avluyu üç yönde çevreler ve bu katta bulunan tüm depolar kemerli açıklıklarıyla revaklara bağlanır. Üst katlara revaklar arasında bulunan ve kuzey ile batı yönüne yerleştirilen merdivenlerle ulaşılır. Birinci kat ve ikinci kat kurgusu birbiriyle aynıdır ve bu katlarda odaların açıldığı revaklar avluyu dört yönde çevreler. Her iki katta da odaların revaklara bakan pencereleri vardır. Açık avlusunun güney yönünde su kuyusu bulunur.

Taşın temel yapı malzemesi olarak kullanıldığı Alaca Han’ın duvarları, revak ayakları, üst örtüyü taşıyan destek kemerleri, merdivenleri, kapı ve pencere söveleri ve tüm zemin kaplamaları çoğunlukla düzgün kesme taştır. Beden duvarlarının bazı bölümlerinde ise kaba yonu taşın kullanıldığı görülmektedir. Beden duvarlarının kalınlıkları ortalama 85 cm iken, ikinci katın bazı duvarlarında bu kalınlık 70 cm’ye kadar düşer. Zemin ve birinci kattaki kare kesitli revak ayakları doğu yöne yerleştirilenler hariç yaklaşık 90 cm kalınlığındadır. Doğu yönde yerleştirilen ayaklarda ise kalınlık ortalama 55 cm’dir. İkinci katta ise revak kemerlerini avlu yönünde 45 cm çaplı sütunlar taşır. Sütün başları son derece sadedir.

Üst örtü elemanları birkaç köşe odası haricinde tonozdur. Tonozlar revaklarda çapraz tonoz formundayken, zemin katta konumlanan depolar, giriş eyvanları ve üst katların köşelerinde konumlanan odalarda beşik tonoz formu hakimdir. Bazı depo ve odaların tonozları iç kısımda da kemerlerle desteklenir. Üst katların köşelerinde konumlanan odalarında örtü elemanı ise ahşap kirişli düz döşemedir. Revakları taşıyan destek kemerleri ise basık kemer formludur. Kırma çatı örtüsü üçgen alınlık olarak yansıyan cephelere farklı boyutlardaki düşey dikdörtgen formlu pencereler düzensiz yerleşir. Pencerelerin önünde yatay yönde sıralanan demir mazgallar bulunur. Gerek cephede bulunan gerekse revaklara açılan pencerelerin profilleri ile oda kapıları ahşaptır. Giriş kapıları ise demir kaplamalı ahşaptır. Kırma çatısının kaplama malzemesi kiremittir. Sadeliğin ön planda olduğu yapıda herhangi bir süsleme unsuruna rastlanmamaktadır.