Ahi Evren Camii Boztepe'de yer almaktadır. Yapı, yerinde mevcut olan daha erken tarihli mescit, türbe ve hazire yapılaşmasının devamı olarak 1890 yılında tek kubbeli cami plan tiplemesine uygun bir şekilde yeniden inşa edilmiştir. Kesme taş malzemeyle yığma usulüne göre inşa edilen yapı, bu tür camilerin genel planlamasından farklı olarak yatay değil, kıble yönünde dikey dikdörtgen bir alana oturmaktadır. 1461’de Trabzon’un Osmanlı İmparatorluğu tarafından fethinin ardından, Orhan Gazi döneminde müslümanlığı yaymak üzere bölgeye gönderilen Ahi Evren Dedenin türbesi, camiinin kuzeyindeki son cemaat yerinin bir kısmını kapsamaktadır. Yapı kütlesindeki diğer bazı detaylar ise milli Rönesans üslubu biçimlenişleri olarak değerlendirilebilir. Haziresinde 19. yüzyıldan kalma süslü şahide taşları ile bu cami, Trabzon'un önde gelen ziyaret noktalarından biri olarak günümüzde hizmet vermeye devam etmektedir.

Avlu giriş kapısı üzerindeki kitabesinde Hicri 1308 (Miladi 1890/1891) yılı yazılı olsa da buradaki ilk inşa faaliyetlerinin 1860’lı yıllara kadar indiği bilinmektedir. Hacı Hakkı Baba tarafından yaptırılan türbe ve mescit etrafında gelişen yapılaşma, sonraki yıllarda büyütülmüş olmalıdır. Tek kubbeli camiler plan tipinde tasarlanan yapı, kesme taş malzeme ile yığma tekniğinde inşa edilmiştir. Son cemaat yerinin büyük bir kısmını kapsayan kubbe örtülü türbenin güneyindeki harim bölümü, tam kare değil kıble yönünde dikey dikdörtgen biçimlidir. Harimin kuzeyinde artırılan alan müezzin ve kadınlar mahfeli olarak değerlendirilmiştir. 

Türbe ve cami bileşenlerinde takip edilen uyumsuzluklar, farklı zaman inşa evrelerini akla getirmektedir. Kubbeli yapılara göre basık kalan kompleksin barok külahlı bodur minaresi, harimin kuzeybatı köşesindedir.  Onarımlarla esas yapısı kaybolan yapının sivri kemerli açıklıkları ve cephe sathından dışa taşırılan açıklıklı taş söveleri, kademeli saçak ve kat silmesi, milli Rönesans üslubu biçimlenişleri olarak değerlendirilebilir.

Söylence:

Boztepe, M.S. IV. yüzyıl sonunda Hristiyanlığın yayılmasına kadar başta Helenistik Dönem (MÖ 323-30)  Mitra olmak üzere Paganist inançların kült merkezi konumundaydı. Aziz Eugenius’un çabalarıyla filizlenmeye başlayan erken Hristiyanlık döneminde buradaki paganist inanca ait mabetlerin tahrip edilmesi, aziz ve arkadaşlarının ölümle cezalandırılmasına neden olmuştur. Sonraki yıllarda daha fazla kutsiyet atfedilen alan, ayin ve şenliklerin yapıldığı, duaların okunduğu merkez olma özelliğini sürdürmüştür. 1461’de Trabzon’un Osmanlı İmparatorluğu tarafından fethinin ardından, Boztepe de, İslamiyet’in yayıldığı merkezlerden biri olmuştur. 

Âhî Evren Dede, Orhan Gazi döneminde Hristiyanlığa karşı Müslümanlığı yayma girişimleri için Trabzon’a gönderilmiş, Müslüman toplumun yeni yerleşim yerlerinde huzur ve sükûnet içerisinde yaşamalarını sağlamak için ahlaki ve mesleki, iktisadi ve ticari, siyasî ve idarî alanda rol almıştır. Halk arasında “evliya” olarak addedilen Âhî Evren Dede, 1351 yılında 67 yaşındayken şehit edilmiş ve maşatlıkta bir ceviz ağacının altına gömülmüştür. Manevi gücünün fetih sürecinde bile etkili olduğu düşünülen bu saygın kişi, halk arasında dillendirilen bir rivayete göre yattığı yerden duyduğu rahatsızlığını Trabzon’un Akçaabatlı âlimlerinden Hacı Hakkı Baba’nın rüyasına girerek anlatmıştır. Âhî Evren Dede’nin rüyada tarif ettiği yeri bulan Hacı Hakkı Baba, 19. yüzyılın ikinci yarısında naaşını buradan alarak bugünkü yerine defnetmiştir. Vasiyeti üzerine kendisi de Âhî Evren Dede Türbesi’nde evliyanın ayak ucuna gömülmüştür.