Pazarkapı Mahallesi’nde, Hatip Sokak üzerinde yer alan cami, 1553 yılında mescit olarak inşa edilmiştir. 1896 depreminde yıkılan yapı, Hatipzade Emin Efendi öncülüğünde yeniden yaptırılmıştır. Caminin özgün minaresi günümüze ulaşmıştır. Kalkanoğlu Hafız Ahmet Efendi’nin uzun yıllar imamlık yapmasından ötürü halk arasında Kalkanoğlu Camii olarak da bilinmektedir. Yapı, kesme ve kaba yonu taşla, düz ahşap tavanlı cami tipinde inşa edilmiştir.

Pazarkapı Mahallesi’nde, Hatip Sokak üzerinde yer alan caminin ilk olarak 1553 yılında mescit olarak inşa edildiği arşiv belgelerinden anlaşılmaktadır. Yapı, 1896 yılında meydana gelen depremde yıkılmış ve Hatipzade Emin Efendi’nin önderliğinde yeniden inşa edilmiştir. Caminin 1565 tarihli Şer’iyye Sicili’ndeki kaydında, Kanuni Sultan Süleyman’ın şehzadeliği sırasında hocası olan ve Hoca Halil olarak bilinen kişiye atfen “Hoca Halil Mescidi” olarak anıldığı görülmektedir. Günümüzde halk arasında Kalkanoğlu Camii adıyla da bilinmektedir. Bu isim, camide 42 yıl boyunca kesintisiz olarak görev yapmış olan Kalkanoğlu Hafız Ahmet Efendi’ye atfen kullanılmaktadır.

Yapının ilk inşa evresinden günümüze orijinal olarak yalnızca minaresi ulaşabilmiştir. Caminin 1842 tarihli vakfiyesinde, yapıya gelir sağlayan mevkufatların bulunduğu belirtilmektedir. Cami, 1960’lı yıllarda küçük çaplı bir onarım geçirmiş, daha kapsamlı restorasyon ise 2008 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü Trabzon Şubesi tarafından gerçekleştirilmiştir.

Kırma çatılı, düz ahşap tavanlı cami planında inşa edilen yapı, kesme taş ve kaba yonu taş malzeme ile yığma teknik kullanılarak yapılmıştır. Yapı; üç gözlü bir son cemaat yeri, harim bölümü ve son cemaat yerinin kuzeybatısında bağımsız olarak yer alan minareden oluşmaktadır. Minarenin konumu ve bazı bölümleri yapının ilk evresine ait olsa da, mimari özellikleriyle 19. yüzyıl sonuna işaret etmektedir. Caminin kıble ve doğu duvarı kaba yonu taş, diğer cepheleri ise kesme taş ile örülmüştür.

Alt sıra pencereleri dışa taşkın taş söveli, basık kemerli ve vurgulanan kilit taşlarına sahiptir; bu özellikleriyle tipik bir II. Abdülhamid dönemi yapısı görünümündedir. Üst sıra pencereleri ise yuvarlak formda olup öküzgözü biçimindedir. Harimde yalnızca yüksek tutulmuş mukarnas kavsaralı taş mihrap orijinaldir; diğer tüm iç unsurlar zamanla yenilenmiştir.

Caminin minaresi, yüksek sekizgen pabuç ve kürsü üzerine oturur; çokgen gövdeli ve orantılı boyutlara sahiptir. Şerefe altı ve korkuluk detayları, Trabzon’daki 19. yüzyıl minare mimarisinin genel özelliklerini yansıtır. Şerefe altı, istalaktit, iç bükey yumurta dizisi ve kaval silmelerle süslenmiş; düz tabla biçimindeki korkulukla dengelenmiştir. Caminin mimari yapısı ve detayları, dönemin taş işçiliği ve cami planlama anlayışını yansıtan özgün bir örnek teşkil etmektedir.