Ortahisar Mahallesi
Dönemi: 1933/Cumhuriyet
Ada/Parsel: 116/85

Ortahisar Mahallesi’nde Mimar Sinan, Zağnos ve Islahane Caddelerinin kesişiminde yer alan günümüzdeki yapı, Trabzon Hükümet Konağı olarak inşa edilerek Cumhuriyet’in 10. yıl dönümü olan 29 Ekim 1933’te hizmete açılmıştır. Konağın yerinde 1820, 1867 yıllarında her defasında yeniden yapılan hükümet konakları bulunmaktaydı. Mimar Vedat Tek’e atfedilen, I. Ulusal Mimarlık Üslubu’ndaki kagir yapı, dikdörtgen planlıdır. 2020’de restore edilen bina, günümüzde valilik binası olarak hizmet vermektedir.

Haritada Bul

Ortahisar Mahallesi’nde, Tabakhane Köprüsü’nün sağ yakasında; Mimar Sinan, Zağnos ve Islahane Caddelerinin kesişiminde yer alan günümüzdeki yapı, Trabzon Hükümet Konağı adıyla 29 Ekim 1933 tarihinde inşa edilmiştir. Aynı konumda, 19. yüzyıl boyunca her defasında yenilenen çeşitli hükümet konakları bulunmaktaydı. Bunlardan ilki, 1820 yılında merkezden gönderilen Cani Kalfa adlı mimar tarafından tasarlanmış ve vali sarayına ek olarak bir hapishane ile birlikte inşa edilmiştir.

1836 yılında bu yapı, şehir halkının katkılarıyla onarılmış; Tanzimat sonrası dönemde de bakım görmüştür. Ancak 1860’lı yıllarda mevcut yapının yetersiz kalması üzerine, Ebniye halifelerinden Küçük Rıfat Efendi gözetiminde, ahşap yapı yerine kagir malzemeyle yeni bir hükümet konağı inşa edilmiştir. Bu yapının 1869 yılında tamamlandığı tahmin edilmektedir. 1892 yılında onarıldığı kayıtlara geçen konak, 1920’ye kadar faal olarak kullanılmıştır.

1862 yılında çıkan büyük bir yangın sonucu hükümet konağı ağır hasar görmüş, ardından yeni bir yapı inşa edilmeye başlanmıştır. Ancak maddi yetersizlikler nedeniyle inşaat süreci sekteye uğramıştır. Sonraki dönemde yapılan yapının alt katında ve avlusunda, o tarihlerde Trabzon’da bulunan dört hapishaneden ikisinin yer aldığı bilinmektedir. Bu yapı, 1916’daki Rus işgali sırasında büyük oranda tahrip olmuş; yine de 1920’li yıllara kadar hizmet vermeye devam etmiş, ancak işlevselliğini yitirmesi nedeniyle yıkılarak yerine günümüzdeki bina yaptırılmıştır.

Yeni hükümet konağı, Cumhuriyet’in 10. yılı anısına 29 Ekim 1933’te tamamlanarak hizmete açılmıştır. 1985 yılında Kültür Bakanlığı’na devredilen bina, 2020 yılına kadar giriş katında İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, üst katında ise adliye olarak kullanılmıştır. 2020 yılında başlayan ve yaklaşık bir buçuk yıl süren restorasyonun ardından, yapı günümüzde Trabzon Valiliği olarak hizmet vermektedir.

Yapı, inşa edildiği dönemin özelliklerini yansıtan I. Ulusal Mimarlık Üslubu’nda tasarlanmıştır ve Mimar Vedat Tek’e atfedilmektedir. Ana cephesi kuzeye bakan, dikdörtgen planlı ve kagir yapı, yükseltilmiş bodrum kat üzerine iki katlı olarak inşa edilmiştir. Plan şeması, ortada yer alan uzun bir koridor ve bu koridorun iki yanında sıralanmış odalardan oluşur. İç mekânda, doğal ışığın sağlanması için konumlandırılmış iki aydınlık boşluğu ve zemin kattan birinci kata ulaşan karakteristik bir merdiven yer almaktadır. Geniş saçaklı çatıya ve kemerli pencere açıklıklarına sahip olan yapının cephesinde, dönemin kamu yapılarında sıkça görülen bir uygulama olan; orta aksın belirginleştirilmesi ve uçlardaki aksların hafifçe öne çıkarılması tekniği kullanılmıştır.