Çarşı Mahallesinde Semerciler Caddesi ile Emin Alemdar Sokak birleşiminde yer alan yapı kitabesine göre 1236 H/1821 M tarihinde onarımla yeniden yapılmıştır. Ebubekir Camii, kareye yakın derinlemesine dikdörtgen bir alan üzerine kurulmuş, düz ahşap tavanlı cami plan tipinde inşa edilmiştir. Caminin kurulduğu arsanın eğimli olması nedeniyle yapının kuzey tarafı; alt katında dükkân ve şadırvan birimlerinin olduğu fevkani bir düzenlemeye sahiptir. Caminin kuzeyinde ana kütleden ikişer metre içeri çekilerek oluşturulmuş çifte revaklı birim, son cemaat yerinden çok sakıf işlevi görmektedir.
Haritada Bul
Çarşı Mahallesi’nde Semerciler Caddesi ile Emin Alemdar Sokak birleşiminde yer alan yapı kitabesine göre 1236 H/1821 M tarihinde onarımla yeniden yapılmıştır. Ebubekir Camii’nin ilk inşa tarihi birbirini tekrar eden yayınlarda her ne kadar vakfiye kaydına gönderme yapılarak 1759 tarihi olarak verilse de arşiv evraklarındaki ilk kayıt 1735 tarihli olup; “Trabzon mahallâtından Çarşu Mahallesi’nde el-Hâcc Ebubekir’(in) binâ iylediği câmi” ibaresini içermektedir. Yayınlarda bani olarak sıklıkla Hacı Ebubekir bin Nuh’un ismi zikredilmektedir. “Trabzon’da “Aşağıhisar’da Saçlıhoca Mahallesi sâkinlerinden Hacı Ebubekir bin Nuh binâsı câmi” biçiminde geçen evrak 1792 tarihlidir. 1764 tarihli diğer bir arşiv kaydına göre Ebubekir Camii’ne müezzin ataması için berat verildiği anlaşılmaktadır. Yine arşivde tespit edilen “Trabzon Sûk’unda Semerciler Çarşısı’nda bulunan Debbağ Hacı Ebubekir Câmii” kaydı, aslında aynı caminin kâtipler tarafından kendi dönemlerinde farklı isimlendirmeler ile kayıtlarını gösterdiğini düşündürmektedir. Bu kayıtlara göre Ebubekir Camii, ilk defa 1735 yılı hemen öncesinde inşa edilmiştir.
Ebubekir Camii, kareye yakın derinlemesine dikdörtgen bir alan üzerine kurulmuş, düz ahşap tavanlı cami plan tipinde inşa edilmiştir. Caminin kurulduğu arsanın eğimli olması nedeniyle yapının kuzey tarafı; alt katında dükkân ve şadırvan birimlerinin olduğu fevkani bir düzenlemeye sahiptir. Caminin kuzeyinde ana kütleden ikişer metre içeri çekilerek oluşturulmuş çifte revaklı birim, son cemaat yerinden çok sakıf işlevi görmektedir. Kuzeydeki ana giriş kapısından başka batı yöndeki diğer bir kapı girişi de olan harim bölümü, kuzeyinde ahşap direklerin taşıdığı mahfili ile birlikte mescit boyutlarında bir camidir.
Caminin esas yapısı bozulmuş, sade taş mihrabı yanında orijinal yapısını koruyarak günümüze ulaşabilen ahşap minberi oldukça nitelikli işçiliğe sahiptir. Yalancı kündekâri tekniği ile yapılmış olan minberin yan aynalıkları, yarım küre rozet ve gülbezeklerin etrafını farklı çokgen motiflerin sardığı geometrik ağırlıklı bezemelerle doldurulmuştur. Kafes oyma tekniği ile işlenen minber süpürgeliği, altı kollu yıldız ve altıgenlerin rastgele geometri diziniyle işlenmiştir. Pabuç, aynalık ve korkuluğa geçişe hazırlayan silmeler, oyma ve kabartma tekniği ile işlenen mukarnas, bitki dalları ve şevron dizimleri ile minberin süsleme karmaşasına dâhil olur. Kafes oyma tekniği ile işlenen korkuluklar, farklı yönlere dönük kazayağı motifleri ile biçimlenmiştir. Barok üslubun “S” ve “C” kıvrımları ile aralarındaki plastik etkili oyma yaprak ve dolama dalların yoğun işlemesinin görüldüğü söve ve bordürlerin çevrelediği içleri işlenmiş şeritlerle kasetli çifte kanatlı minber kapısı, kafes oyma tekniği ile yapılmış bitkisel pano biçimli tepelikle nihayetlenmektedir. Kum saati biçimli sütunlar üzerine oturtulan baldaken köşk, kafesli dekoratif kaş kemeri, çok kademeli taç, külah ve alemiyle minberin yoğun süslemesine katılmaktadır.
Ebubekir Camii’nin bir diğer önemli unsuru da nitelikli işçilik ile yapılmış ahşap tavanıdır. Çıtakâri suyollarının çevrelediği düz tavan ortada göbeklidir. Gönye başlarında çok kollu çarkıfelek motiflerinin doldurduğu tavan aynası, ortada iç içe geçen dokuz sekizgenle çevrili tavan göbeği ile nihayetlendirilmiştir. 18. yüzyılda yapılmış köşk ve konakların ahşap tavanlarında sıkça rastlanılan sekizgen göbeğin içerisi de Selçuklu yıldızı biçimindeki çok kollu çarkıfeleklerle doldurulmuştur. Ahşap tavanın yüzeyi silinerek yeniden verniklenmiş olsa bile esas yapısı korunmuştur.
Harimin kuzeyindeki katlı ahşap mahfil; direkleri, kiriş yastıkları, dilimli kaş kemerleri ve korkuluklarıyla caminin ahşap işçiliğine katılmaktadır. Ebubekir Camii, bu özellikleriyle bölgede yoğun olarak inşa edilmiş düz ahşap örtülü cami mimarisinin bir tekrarı niteliğindedir.
Kitabe:
Caminin kuzey yönündeki sakıf giriş açıklığı kemerinin üstünde ve mihrapta onarım kitabeleri mevcuttur.
Sakıf giriş kapısı onarım kitabesi okunuşu:
1-Sâhibu’l-hayrât ve’l-hasenât
2-İslâm-zâde merhum Bezzâz Küçük
3-El-Hâc Mehmed rûhuna hasbe lillâh el-Fâtiha
4- 20 fi sene, 1236 Şevval
Anlamı:
1- Hayırlar ve iyikler sahibi
2- İslâm-oğlu merhûm Bezzâz Küçük
3- Hacı Mehmed rûhuna Allah rızası için Fâtiha
4-(20 Şevvâl 1236 (21 Temmuz 1821)
Mihrap onarım kitabesi okunuşu:
Fe-velle vec’heke şâtarâ-l mescidi’l haram 1400
Anlamı:
(Her zaman Mescid-i Haram’a dön 1400 (1979).