Ortahisar Mahallesi’nde, Fatih Camii Sokak ile Amasya Mescit Sokağı’nın kesişiminde yer alan muvakkithane, 16. yüzyılda Saraçzade Medresesi ve Saraçzade Mescidi ile birlikte inşa edilmiştir. Çokgen planlı bu yapı, vakit tayini ve astronomi çalışmaları amacıyla kullanılmıştır. Trabzon’da günümüze ulaşabilmiş tek muvakkithane örneği olup, bugün Fatih Camii’nin kütüphanesi olarak işlevini sürdürmektedir.

Muvakkithane, Trabzon ili Ortahisar Mahallesi’nde, Fatih Camii Sokak ile Amasya Mescit Sokağı’nın kesişiminde yer almaktadır. Yapı, 16. yüzyılda Saraçzade Medresesi ve Saraçzade Mescidi ile birlikte inşa edilmiştir ve bu döneme ait ender örneklerden biridir. Sekizgen planlı gövdesiyle dikkat çeken muvakkithane, esasen vakit tayini ve astronomi ilmi amacıyla inşa edilmiştir. “Trabzon Muvakkithanesi” olarak anılan bu yapı, şehirde günümüze ulaşabilmiş tek örnek olma özelliğini taşımaktadır.

Sekizgen planlı yapının giriş kapısı, Fatih Camii’ne yani güneye bakacak şekilde konumlandırılmıştır. Bugün düz lentolu ve dikdörtgen biçiminde olan bu girişin orijinalde farklı bir tasarıma sahip olduğu düşünülmektedir. Yapı, 19. yüzyılın sonlarında geçirdiği kapsamlı tadilat nedeniyle büyük oranda yeniden inşa edilmiş izlenimi vermektedir. Bu durum, kullanılan inşaat teknikleri, malzeme özellikleri ve dönemin mimari detaylarından açıkça anlaşılmaktadır. Nitekim arşiv belgelerinde yer alan bilgiler de bu kanaati desteklemektedir.

Son restorasyon çalışmaları sonucunda yapı, özgün görünümünü kaybetmiş ve büyük ölçüde 19. yüzyıl yapısı karakteri kazanmıştır. Vakıflar Genel Müdürlüğü arşivlerinde Fatih Vakfiyesi’ne kayıtlı olduğu anlaşılan bu muvakkithanenin, Trabzon’daki diğer örnek olan Çarşı Camii Muvakkithanesi ile birlikte sayıca çok az örnekten biri olduğu görülmektedir. Yapının sekizgen planlı olduğu ve üzerinin kubbe ile örtülü bulunduğu tahmin edilmektedir. Kubbenin üzerinde ise, iç mekânın aydınlatılması ve gökyüzü gözlemi için hamam penceresi veya fener açıklığı bulunduğu varsayılmaktadır.

Muvakkithaneler, yalnızca vakit tayini yapılan yerler değil; aynı zamanda rasathane işlevi gören, astronomi ilmiyle ilgilenen alimlerin çalıştığı, kitap yazdığı ve el yazması eserlerin bulunduğu yapılar olarak da bilinir. Bu bağlamda, yapının hemen yanında yer alan medrese ve mescit, burada eğitim gören talebelerin de muvakkithanedeki eserlerden yararlandığını akla getirmektedir. Osmanlı döneminde bu tür yapılar sıklıkla medreselerin yanına inşa edilerek öğrencilere uygulamalı eğitim imkânı sunulmuştur.

Günümüzde bu muvakkithane, Fatih Camii’nin kütüphanesi olarak kullanılmaktadır. Yapı içinde hâlen çalışır durumda olan iki eski saat de mevcuttur.