Ortahisar Mahallesi
Dönemi: Geç Osmanlı
Ada/Parsel: 129/10

Ortahisar Mahallesinde, Islahane Caddesi üzerinde yer almaktadır. Günümüzde Rusya Konsolosluğu olarak kullanılan bu taş konak, 19. yüzyılın sonlarında, 20 yüzyılın başlarında inşa edilmiştir. Bahçeli, üç katlı ve iç sofalı plan üzerine neoklasik üslupla yapılmıştır.

Haritada Bul

Ortahisar Mahallesinde, Islahane Caddesi üzerinde, Hükümet Konağı ile Fatih Büyük Camii güneyinde yer almaktadır. Üzerinde kitabesi olmayan yapının plan ve mimari özellikleri ile 19. yüzyılın sonu 20. yüzyılın başlarına tarihlendirilmektedir. Her ne kadar yapının tarihlendirilmesi daha önceki yayınlarda 1880’li yıllar olarak verilmişse de kanaatimizce konak 20. yüzyılın başlarında inşa edilmiş olmalıdır. Uzun yıllar kullanılmayan konak 1994 yılında tamamlanan kapsamlı restorasyonu sonrasında 1995 yılında Rusya Başkonsolosluğu olarak kullanılmaya başlanmış ve günümüzde de bu işlevini devam ettirmektedir. 

Doğu-batı düzlemde kareye yakın düzgün bir dikdörtgen alana oturan konak, kesme taş malzeme ile yığma usulünde, bahçeli, üç normal bir de teras katlı ve iç sofalı plan üzerine neoklasik üslupla yapılmıştır. Doğudaki Islahane Caddesine açılan bahçe kapısından açılan konağın kuzeyinde kalan büyük bahçeye girilmektedir. Güney yöndeki müştemilat kısmı, son onarımda kaldırılarak konağa bitişik ve iki katlı olarak yeniden yapılmıştır. Bu ek kısmın üzeri de açık teras biçiminde düzenlenmiş ve korkuluklarla çevrelenmiştir. Konağın kuzey cephe ortasında bahçeye açılan ana giriş kapısı ile iç sofaya erişilmektedir. Üst katlara çıkışın sağlandığı merdiven ve ıslak zeminli mekânları da barındıran sofanın doğu ve batı yönlerine ikişer oda yerleştirilerek zemin kat planı tamamlanmıştır. Üst katlarda da tekrar edilen bu plan, kuzey cepheye ortada, doğu cepheye ise iki yanda çıkma yapan bölümlerle genişletilmiştir. Teras katı artı biçiminde birbirini bağlayan transept tasarımındadır. 

Hacı Rüştü Konağı’nın dış cepheleri, yapıldığı neoklasik üslubun özelliklerini yansıtır unsurlar ile oldukça başarılıdır. Aslında yığma usulünde yapılan konağın taşıyıcı payeler üzerine kurulmuş gibi vurgulanması, özellikle zemin katın ana cephe belirleyicisi durumundadır. Dilimli ve kademeli konsolların taşıdığı çıkmalar ise bütün cephenin ana hareket unsurlarıdır. Katları ayıran yatay silmeler, pencereler ve kademeli saçak kornişi ile üçgen alınlıklar da cephelerin plastik etkisini artırmaktadır. 

 Hacı Rüştü Konağı, en yakın benzeri Kalcıoğlu Konağı’ndan (1903) başka, cephe taşıyıcı paye sistemi ve kat silmeleri ile pencere düzeni bakımından Nemlioğlu Konağı (1874), üst kat ikametgâh planı ile de eski Vali Konağı/ Sanat Evi (1902), profilli taş pencere söveleri ve yüzeysel plasterler ve açıklıkları bakımından; İl kültür Turizm Müdürlüğü Binası (1889), Gazeteciler Cemiyeti Binası (1891), Başbakanlık Basın Yayın Enformasyon Müdürlüğü Binası (1899), eski İş Bankası Binası (1902), Tiyatro Müdürlüğü Binası (1863) gibi birçok kent içi sivil ve ticari yapı ile benzeşmektedir. Çarşı, Kemerkaya ve Pazarkapı Mahalleri gibi alanlarda özellikle Kunduracılar ve Semerciler Caddesi ile Uzun Sokak boyunca inşa edilen neo-klasik üsluplu benzer ticari ve sivil yapılar, İstanbul Karaköy, Beyoğlu, Galata ve Beşiktaş ile İzmir Buca, Konak, Bornova gibi semtlerin yapıları ile karşılaştırılabilecek bir mimari tarz sunar.