2 Nolu Erdoğdu Mahallesi’nde Hasan Paşa Kışlası içerisinde yer almaktadır. Günümüze askeri amaçlı olarak farklı işleve sahip olan bu hastane binası, cami ile hamamın arasında yer almaktadır. Hastane, II. Abdülhamid döneminde 1884 yılında, Askeri ve Gureba hastanesi olarak inşa edilmiştir.

2 Nolu Erdoğdu Mahallesi’nde Hasan Paşa Kışlası içerisinde yer almaktadır. Günümüze askeri amaçlı olarak farklı işleve sahip olan bu hastane binası, cami  ile hamamın arasında yer almaktadır. Hastane, II. Abdülhamid döneminde 1884 yılında, Askeri ve Gureba hastanesi olarak inşa edilmiştir. 100 yataklı bir kapasiteye sahip olan hastane 1968 yılında meydan civarına taşınmış, 1970 yılında da NATO birliklerinin Trabzon’dan çekilmesi ile Boztepe’ye taşınmış ve 1989 yılında da kapatılmıştır.

Kolları güney istikametine dönük olan “U” biçimli yapı, kuzeye bakan kısmı yükseltilerek düzleştirilmiş oldukça büyük bir alana oturmaktadır. Kesme ve moloz taş malzeme ile yığma usulünde inşa edilen yapının ıslak zeminler dışında esas yapısı korunmuştur. Yapının kol blokları kısa ancak doğu-batı istikametli ana bloğu uzun bir düzende inşa edilmiştir. Ana bloğa, tam ortaya denk gelen kısımdaki hem güney hem de kuzeyden belirginleştirilmiş giriş kapılarından erişilmektedir. Ana bloğun giriş kısmının her iki yanında güneyde uzun koridor, bu koridorun kuzeyinde de odalar yer almaktadır. Kollarda ise ortada koridor ve bu koridorun her iki yanında odalar dizilmektedir. Kollardaki bloklara daha küçük kapı açıklıkları ile de erişim sağlanmaktadır. Yaklaşık 4 m yükseklikteki yapının üzeri kırma çatı ile örtülmüş ve kiremitle kaplanmıştır. 

Söylence:

Mahmud Emin Esad Efendi (Mahmud Esad bin Mirzade Hasan Rüşdi Efendi el Trabzoni), Mûsa Paşa Cami imâmı ve mütevellisi Mîrzâde Hasan Rüşdî Efendi’nin oğlu olarak H. 1272/M. 1855-1856’da Trabzon’da doğdu. Babasından Kur‘ân-ı Kerîm’i hıfz ile mukaddimât-ı ulûmu tahsîl etti. Hattat olan babasından, kardeşleri Mehmed Râşid ve Hâfız Mehmed Râsim Efendiler gibi sülüs ve nesih meşk ederek icâzet aldıktan sonra, tahsîlini tamamlamak üzere İstanbul’daki kardeşlerinin yanına gitti.

Burada Rizeli Mânizâde Mehmed Ferhad Efendi’nin Süleymâniye Cami’ndeki dersine devam ederek 1882’de müretteb ilimlerden icâzet aldı. Rü’ûs imtihânını kazanınca Bâyezid Cami’nde derse çıkmaya başlayıp talebesine icâzet verdi. Kadırga’daki Gevherhân Sultan ve Haseki’deki Bayram Paşa medreseleri müderrisliklerinde ve bazı askerî meclislerin azalığında bulundu. H. 1320/M. 1902’de Hac fârizasını yerine getirdi.

Sultan Abdülhamîd ve Mehmed Reşâd zamanlarında huzur derslerinde muhatâb olarak iştirâk ettiğinden dördüncü rütbeden Mecîdî ve Osmânî nişânlarına nâ’il olduğu gibi, ilmî rütbesi de Hareket-i Dâhil’e terfi etti. Huzur derslerine son olarak 1333 Ramazân’ında üçüncü derse kadar iştirâk eden Mahmud Es‘ad Efendi, daha sonra mâhrec pâyesi ile Trabzon’a gönderildi.

Mûsa Paşa Cami’nin mütevelliliği ile meşgul iken Trabzon’un Ruslar tarafından işgâl edilmesi üzerine Merzifon’a yerleşen Mahmud Es‘ad Efendi, 27 Ocak 1917 tarihinde orada vefât etti. Şazelî Târikatı’nın müntesiblerinden ve Nakşibendî Târikatı’nın Hâlidiyye kolundan Gümüşhâneli Şeyh Ahmed Ziyâ’eddîn Efendi’nin hâlifelerinden ehl-i dîn bir zât idi[1].   

Trabzon’da Hisar Camii mihrabındaki ayeti celileyi, Hatuniye ve İskender Paşa Camilerindeki İsm-i Celal, İsm-i Nebi, Çar-ı yâr-ı güzün ve Hasaneyn levhalarını yazmıştır.

ABD, Los Angeles County of Museum’da 85.237.65 numaralı ve 1302 tarihli Enam-ı Şerif, hattata aittir.   

[1] İbnül emin Mahmut Kemal, Son Hattatlar.

Kitabe:

Mermer bir levha üzerine üç cetvelle dört satır halinde ve dört beyit olarak yazılan kitabe, kabartma tekniği ile hakkedilmiştir. Beyit dizeleri yan yana istif edilmiştir. Sülüs yazı karakteri gösteren bu hattın sahibi ise Mahmud Emin Esad’tır.      

Okunuşu:

Hüsn-i niyetle kim eyler bir emre âgâz

Şübhesiz mazhar-ı tevfiki olur Mevlâ’nın.

Himmetin kalc-ı cibâl ittiğin eyler tasdîk

Eski hâlini bilen bu cebel ve sahranın.

İşte bu çeşme dahi himmett-i nakdiyyesidir

Görünen bu kadar âsârı yapan dânânın.

Yazub Hafız suyu bî-gâye görince tarih

Bu güzel tuhfe kumandan Hasan Paşa’nın.

                                   Nemakhû

                                   Mahmud Emin Esad

                                   1302

Anlamı: 

Her kim iyi niyetle bir hayırlı işe başlarsa

Şüphesiz ki Mevla Onun yardımcısı olur.

Bu dağ ve vadinin eski halini bilenler

Dağları yerinden oynatacak kadar bir himmet geldiğini kabul eder.

İşte bu çeşmede böyle bir hayır severin yardımlarıyla

Yaptırdığı diğer eserlerin yanında bir örnektir.

(Çeşmenin) suyunun bol ve kesintisiz olduğunu gören (şair/katip/hattat/) Hafız tarih düştü

Yardımsever kumandan Hasan Paşa’nın bu güzel eserine. 

                                   Hattat Mahmud Emin Esad yazdı. 

                                   1302 H/ 1884-85