İskenderpaşa Mahallesinde, Meydanın (Atatürk Alanı) kuzeydoğusunda yer alan yapı, 1882 yılında kamu yapısı olarak yaptırılmıştır. İki katlı kamu yapıları planında olan yapı, kesme taş işçiliği ve yığma usulüne göre yapılmıştır. Süreç içerisinde farklı işlevlere dönüştürülen yapı, günümüzde Belediye tarafından ek hizmet binası olarak kullanılmaya devam etmektedir.

İskenderpaşa Mahallesinde, Meydanın (Atatürk Alanı) kuzeydoğusunda, İskenderpaşa Küülliyesi’nin batı tarafında yer alan yapı, 1882 yılında kamu binası olarak yaptırılmıştır. Trabzon’da belediye teşkilatının tam olarak ne zaman kurulduğu bilinmese de 1864 yılı ile 1869 yılları arasında tesis edildiği kesindir. Çünkü 1869 yılında Trabzon vilayet yıllığı yayınlanmaya başlanmış ve belediye bu yıllıkta kurulmuş olarak görülmektedir. Kurulan belediye için yeni bir binanın yapılmadığı, mevcut yapılardan birisinin kullanıldığı anlaşılmaktadır. İlk kurulduğunda Belediye Dairesinin Taksim meydanı civarında olduğu düşünülmektedir. 1324 H/1906 M tarihli arşiv kaydındaki Taksim karakolhanesini kullanan belediyenin kira bedeli ile ilgili yazı bu duruma açıklık getirmektedir. Rus işgali sırasında işgal komutanlarından Minstlov ve Kefeli’nin anılarından belediye dairesinin günümüzdeki yerine ise 1910’lu yıllarda taşındığı anlaşılmaktadır. 1965 yılında İskendepaşa vakfına ait olan Caminin batı yanındaki arsa belediye tarafından alınarak temizlenmiş ve binanın bahçesi olarak kullanılmıştır. Kayıtlara göre birçok kez onarılan yapı, 1988 yılında belediyenin bir kısmının Pazarkapı’daki binaya taşınması neticesinde önemli bir onarım geçirdiği ve mevcut yapının zemin katının itfaiye binası olarak dönüştürüldüğü, üst katlarda da bazı değişiklikler yapıldığı tespit edilebilmektedir. 2010 yılında Atapark’ta yapılan yeni binaya taşınınca mevcut yapı ve etrafı bir dizi düzenleme çalışmalarına konu olmuştur. 2015 yılında binanın güneyindeki bahçesi kaldırılarak meydanla bütünlük sağlanmıştır. 2017 yılında da bu alana yeraltı çarşısı ve tuvaletler ile mescit eki yapılmıştır. Tarihi Belediye Binası ise 2018 yılında restorasyonu tamamlanarak belediye müzesi ve ek hizmet binası olarak değerlendirilmiştir.           

Doğu-batı düzleminde uzun dikdörtgen bir alana oturan yapı, iki katlı kamu yapıları planında, kesme taş işçiliği ve yığma usulüne göre yapılmıştır. Kuzeye bakan ana cephesi üzerinde ikisi köşelerde, üçü de ortada olmak üzere beş kapı açıklığı ile girilen zemin kat, işlev değişikliği sırasında tadilata maruz kalsa da esas yapısını büyük oranda korumuştur. Cephenin ortasında yan yana dizili olan üç kapıdan ortadaki üst kata çıkan merdivene, yanlarındakiler ise bu merdivenin böldüğü iki yan kanata açılmaktadır. Beş büyük mekâna bölünen doğu kanat, camekanla dışarı bağlanmaktadır. Batı kanat ise doğu tarafı bölümlenmeyen açık ve büyük bir camekanlı alan ile bu bölümün batısındaki daha küçük ofis odalarından oluşan iki bölüme ayrılmıştır. Başkanlık makamının da bulunduğu üst kat, ise hol ve ofis odalarından ibarettir.

Neo-klasik üslubun benimsediği anıtsal yapı tarzını izlediğimiz Trabzon Tarihi Belediye binası cephelerindeki yalancı klasik örme sütunlar, kompozisyon konturleri, formlar ve çizgilerin barok mimarinin aksine sadeliği yakalamak adına yapıldıkları gözlemlenebilmektedir. Gereksiz detaylara, kalabalık kompozisyon ve oluşumlara yer verilmeyen yapının cepheleri huzur ve dinginliğin sükunetini yansıtmaktadır. Dengeli ve simetrinin bozulmamış geometrisini sunan cephelerin kat kornişleri ve üst örtü saçak yataylığı, dikine yükselmeyi muvazene eden unsurlardır.   

Trabzon Tarihi Belediye Binası’nın kuzey cephesi, kat kornişi ile iki yatay bölünme göstermektedir. Cephenin zemin kat bölümü, doğu ve batı köşelerindeki bina giriş kapılarından başka ortadaki üç ana giriş kapısı basık kemerli pencereler ve camekânlar ile ana caddeye açılmaktadır. Dönemin sevilerek kullanılan giriş kapısı özelliklerine uygun olarak yapılan ana giriş kapılarından batıdaki yuvarlak kemerli, iki sütun arasına alınmış, düz lentolu ve kademeli taçlarla nihayetlenmektedir. Diğer kapılar dikdörtgen çerçeveli ve düz lentoludur. Tamamı yontma taş ile inşa edilen cephenin örme sütunlarına yapının yükünü taşır hissi verilmiştir. 

Zemin katı birinci kattan ayıran kat silmesi, kademeli profillerle hareketli kılınmış, balkonu taşıyan metal “S” konsollar ile birlikte de hem denge unsuru hem de ışık-gölge kontrastı sağlanmıştır. Balkonun metal korkulukları, 1930’lu yıllardaki Trabzon soğuk demir ustalarının maharetlerini gösterir biçimde desen işlemelidir. Cephenin üst katı, simetri esasına göre dizilmiş dışa taşkın taş söveli ve kilit kaşı vurgulu, basık kemerli sıra pencere dizimiyle II. Abdulhamid Dönemi (1876-1908) cephe tasarım tercihinin bir uygulaması olarak durmaktadır. Üst katın yuvarlak kesitli düz çatı kornişi üzerinde yükseltilen semer duvarından sonra kırma/beşik çatının saçağı ile cephe tamamlnamıştır. Ancak saçak ve üst örtü günümüzde tamamen yenilenerek esas yapısı bozulmuştur.