Cumhuriyet Mahallesinde yer alan çeşmenin kitabesi olamasa da plan ve mimari özelliklerine bakılarak 19. Yüzyılda yapıldığı tahmin edilmektedir. Mevcut yerine taşındığı anlaşılan çeşmenin esas yerini belirlemek imkânsızdır. Su haznesiz, kemerli ve tek lüleli yapı, eyvan türü çeşmeler grubunda incelenmektedir. Kara, boz ve kırmızı taşın peryodik olarak kullanıldığı yuvarlak kemeri ilgi çekicidir.

Cumhuriyet Mahallesi’nde, Tabakhane Köprüsünün doğu yakasında yer almaktadır. Üzerindeki kitabesine göre 1584 yılında inşa edilen caminin vakfiye kayıtlarına göre banisi Tavaşi Mahmud Ağa’dır. 1979 yılında yıkılarak yerine günümüzdeki cami yapılmıştır. Caminin minaresi bu yıkımda muhafaza edilmiş ve 2020 yılında Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından restore edilmiştir. Kesme taş malzemeden inşa edilen yaklaşık 27 m yüksekliğinde minare sekizgen kaideli, prizmatik pabuçlu, farisili yapıda çokgen gövdeli, tek şerefeli olup konik külahlıdır. Minare şerefesi, Trabzon camilerinde ortak özellik olarak belirlenen taş süslemenin güzel örneklerinden birisini taşımaktadır. Şerefe altlığında altı sıra bordür biçimindeki taş süsleme, şerefe korkuluklarında tablalara dönüşerek panolar halinde bezenmiştir. Ağırlıklı olarak bitkisel motiflerden oluşan bezeme, çokgen gövdenin altlıkla birleştiği noktada yüksek kabartma tekniğiyle oluşturulmuş kaval silme ile başlamaktadır. Kaval silmeden sonraki ilk bordürde kaş kemer içerisine alınan oyma gülbezek motifleri işlenmiştir. Bu bordürün üzerindeki bordürde yine oyma tekniği ile işlenen mızrak ucu/testere dişi/şevron motifleri yer alır. Üzerindeki bordürde üç profilli düz silme işlenmiştir. Sonraki bördürde ise hareket unsurunu artıran yüksek kabartma tekniğinde yapılmış çokgen sarkıtlar işlenmiştir. Sarkıtların üzerinde diğerlerine nazaran daha yüzeysel zik-zak mitifi işlenmiştir. Şerefe altlığının son bordüründe de dört dilim rinso sarkıtlı, dalgalı perde motifi işlenmiştir. Şerafe korkuluklarında ise aplike tekniğindeki dilimler içerisine gülbezeklerin işlendiği panolar yer almaktadır.