Cumhuriyet Mahallesinde, Özgür Sokağın batı yakasında yer alan yapı, üzerindeki kitabesine göre 1902 yılında inşa edilmiştir. Bodrum üzeri iki normal kat ve bir de teras katından oluşan yapı, bahçeli ve dış sofalı plan türündedir. Giriş bölümünün vurgulandığı yapı, kat silmeleri, pencereleri ve üçgen alınlıklarıyla neoklasik üslup özelliklerini yansıtmaktadır. Vali konağı olarak dönüştürülen yapı, günümüzde sanat evi olarak kullanılmaktadır.
Haritada Bul
Konak, levanten bir aile tarafından 1902 yılında yaptırılmıştır. 1923 yılında Lozan antlaşması mübadele hükümlerine istinaden mülkiyeti Hazineye devredilmiştir. Bu tarihten sonra Trabzon valilerinin geçici ikametgâhı olarak kullanımına tahsis edilmiştir. Cumhuriyet Döneminde, Atatürk’ün 1924 yılındaki emriyle yakılarak başlanılan yeni Hükûmet Konağı, 1932 yılında tamamlanmış ve artık ikametgâha mahsus bir düzenleme göstermemektedir. Bu durum, valiler tarafından geçici olarak kullanılmakta olan konağın “vali konağı” işleviyle uzun süre kullanımını zorunlu kılmıştır. Konak, 1999 yılında Vali İsmet Gürbüz Civeleğin Soğuksu mevkiindeki yazlık vali konağını sürekli ikametgâha dönüştürmesine kadar vali konağı işlevine devam etmiştir. Bu tarihten sonra sanat evine dönüştürülen konak, restore edilmiş ve günümüzde de aynı işlevini devam ettirmektedir.
Bodrum üzerine iki normal bir de teras katından oluşan konak, büyükçe bir bahçe içerisinde müştemilatı ile birlikte inşa edilmiştir. Kesme ve kaba yonu taş malzeme ile yığma usulünde yapılan konak, dış sofa planlıdır. Doğu yöne bakan ana giriş kapısından konağın zemin katına girilmektedir. Çokgen bir hol etrafına dizili odalardan meydana gelen bodrum katı, depo, temizlik-hazırlık ve servis mekânları ile sistem odaları kullanımına ayrılmıştır. Zemin katı kabul salonu, çalışma odası ve mutfak birimlerinden oluşur. Üst ve teras katları yaşam odalarına ayrılmıştır. Bodrum ve zemin katın volta tavan biçiminde yapılmış olması, dönemin levanten aileleri tarafından yaptırılan meskenlerin ortak özelliğidir.
Konağın doğu yöne bakan ön cephesi, ana giriş kapısı, balkon, teras ve alınlığı ile belirginleştirilmiştir. Düz lentolu ve dikdörtgen çerçeveli ana giriş kapısı kesme taş malzeme sade tutulmuştur. Kademeli taş konsollarla taşınan balkon, aynı zamanda ana giriş kapısının sundurması biçimindedir. Üst ve alt kısmında meander motif dizisinin çevrelediği geometrik desenli demir korkuluk konağın inşa tarihinden kalmadır. Balkonun topal kapı açıklığı ve taş söveleri, ana giriş kapısının devamı niteliğindedir. Yalancı payelerle taşınıyormuş gibi duran terasın alınlığı da oval çeyrek yay silme, üçgen korniş ve plastik tepelikler ile be cepheyi taçlandırmaktadır. Köşelerindeki rustik dizimi ve pencere taçlarının taş süslemeleri, eklektik üslubun cephelere yansımasıdır.
Söylence:
Trabzon’da henüz çözülememiş tarihi kent mimarisi sorunlarından birisi de vali konağı ya da hükûmet konağı meselesidir. Her ne kadar fetih sonrasında Osmanlı yöneticilerinin İç Kaledeki Komnenos Sarayını kullanmadıkları bilinse de kendi saraylarının nerede olduğu sorusu tam olarak cevaplanmış değildir. Özellikle Şehzade şehri olarak II. Bayazid Döneminden (1481-1512) itibaren şehzadelerin kaldığı bir sarayın yapılmış olduğu akla uygun gelmektedir. 16. yüzyılın ortalarındaki evraklarda, Tekfur Çayırı’nda (Erdoğdu Mh.) Yavuz Sultan Selim Han’ın şehzadeliğinde kullandığı bir sarayın adı geçmektedir. Daha sonraki arşiv evraklarında ise Sarayatik Mahallesi’nde, günümüzdeki Hükûmet Konağı’nın karşısında şehzade Yavuz’un sarayının ismi geçmektedir. Bu ikinci yer, arşiv evraklarıyla 20. yüzyılın başlarına kadar kesintisiz olarak takip edilebildiği için daha çok eski sarayın yerinin burası olduğu kabul edilmektedir. Bu sarayın “mutbahının” Amasya Mescidi yakınlarında olduğu kaydından yola çıkılarak eski vali konağının ikametgâh olarak da kullanıldığı anlaşılmaktadır. 1838 yılı sonunda, “Trabzon kalesi derûnunda” bulunan vali konağının “mürûr-i zeman ile harab” olduğu belirtilmekte, onarım ve inşası için hesaplar ve ölçüler verilmektedir. Bu bilgiler XIX.yüzyılın başına kadar, Orta Hisar’da bir vali konağının (muhtemelen valinin yaşadığı ve aynı zamanda yönetim işlerini yürüttüğü bir konak) varlığını ve Tanzimat’ın ilanından hemen önce harap durumda olduğunu göstermektedir. Bu tarihten sonra vali konağının günümüzdeki yerine, daha güneye yeniden inşa edildiği bilinmektedir. Birinci Dünya Harbi sırasında iyice harap olan konak, onarımlarla kullanılmaya devam etmiştir. 1924 Atatürk’ün Trabzon ziyaretinde uğrayıp “yeniden yapılması” emri üzerine yıkılmıştır. 1932 yılında tamamlanan konağın artık ikamete mahsus olmadığı görülmektedir.